Przedwojenna działalność narodowych radykałów w Łodzi cz.1

Ostatnio przedstawiłem historię wyborów do Rady Miejskiej w 1934 roku. Tym razem chciałbym pokazać szerszemu gronu publiczności historię organizacji narodowo-radykalnych w Łodzi przed wojną. Jest to na pewno o tyle ciekawe, ze względu na ostatnią konsolidację łódzkiego obozu narodowego skupiającego się obecnie w ONR. Historia łódzkiego Obozu Narodowo – Radykalnego rozpoczęła się w maju 1934 roku. Wtedy to też organizację Związku Młodych Narodowców przemianowano na ONR z„ inicjatywy byłego przewodniczącego zdelegalizowanego OWP i szefa Sekcji Młodych SN w Łodzi – Mariana Kruażyra”[1].

Przedwojenna działalność ONR dzieliła się na dwie części: szkolenie nowych członków i akcje propagandowe oraz „drużyny „Ręki z mieczem” – prowadzące czynną akcję rewolucyjną”[2].
Grupa odpowiadająca za propagandę wewnętrzną i zewnętrzną wpierw zajmowała się zaznajamianiem nowych członków z ideą rewolucji narodowo-radykalnej. Akcja zewnętrzna miała polegać na propagowaniu haseł ONR, tak „aby nie było Polaka, który nie zna ONR i jego podstawowych haseł i aby większość Polaków czuła, że nasze cele są ich celami, a nasze zwycięstwa ich zwycięstwami”[3].Zaczęto planować działanie organizacji poprzez zebrania mające odbywać się
najrzadziej co dwa tygodnie oraz agitację i propagandę. Struktura ONR była jednakowa. Działalność ONR dzieliła się na tereny i zadania z nimi związane. Dlatego też istniały 5-7 osobowe grupy, które odpowiadały za wypełnienie swoich obowiązków związanych z danym miejscem. Idąc dalej, w każdym z województw na czele stał kierownik, który miał swoich zastępców(przynajmniej trzech). Byli odpowiedzialni za nałożoną na siebie pewną sferę zadań. Jeden z nich miał zajmować się „pracą wewnętrzną, tj. programem referatów grupach, kursami prelegentów(przynajmniej raz w roku), kursami agitatorów i kursami organizowanymi na prowincji”[4].Drugi zaś miał zajmować się „tajną propagandą pisemną (komunikatami okręgowymi, referatami, ulotkami) i kolportażem tychże druków w centrali”[5].
Trzeci pomocnik kierownika miał zajmować się „korespondencją do nielegalnych pism, kierowaniem ewentualnymi pismami legalnymi i ludźmi „siedzącymi” w prasie codziennej oraz układaniem haseł i postulatów dla propagandy ulicznej”[6]. Wszystko było bardzo dobrze zorganizowane. W każdej z komórek byli ludzie odpowiedzialni za wykonywanie zadań akcji publicznych i kolportażu.

Działalność łódzkiego ONR została zawieszona na okres wakacji w 1934 r. „Do jesieni praca ograniczała się do podtrzymywania ducha wśród członków za pomocą wydawnictw, ulotek i innych dostępnych środków propagandowych”[7]. W Łodzi jak donosiły kroniki policyjne, drukowana również była „Nowa Sztafeta”. Na przestrzeni kilku miesięcy sytuacja nie ulegała zmianie. Dopiero dzięki Związkowi Hallerczyków doszło do reaktywowania organizacji. Zaczęto od kolportażu „Sztafety” i innych nielegalnych gazet[8]. Jednym z hamulców była nieufność Obozu wobec niektórych osób działających w związku(Hallerczyków). W listopadzie 1935 roku odbyło się spotkanie zarządu Związku Hallerczyków, na którym zdecydowano się utworzyć sekcję propagandową ONR. Tak jak wcześniej miała zajmować się kolportażem „Sztafety”, nielegalnych publikacji i druków wydawanych przez Zarząd Główny ONR[9].
Jednym ze sposobów było „zbieranie adresów osób zajmujących eksponowane stanowiska w mieście i rozsyłanie im czasopism”[10]. Jak każda organizacja i ONR chciał powiększać swoje wpływy.

Uwaga oenerowców skupiła się na osobach ze Stronnictwa Narodowego. Niektórzy członkowie zostali wciągnięci w działalność i za zadanie dostali „zradykalizowanie „od dołu” działalności Stronnictwa i przeciągnięcie jego zwolenników na stronę ONR”[11]. Postawiono na ludzi z SN „Żubardź”, którzy sprzyjali ONR, jednak do zwiększenia wpływów nie doszło.


Zanik działalności ONR wynikał z represji władz i niechęci osób będących w organizacji do działalności nielegalnej . Dużo osób wchodziło w szeregi Sekcji Młodych SN, Związku Hallerczyków czy też innych ugrupowań. Na zakończenie wypadałoby przypomnieć, iż w 1934 roku w Berezie Kartuskiej doszło do rozłamu wewnątrz ONR. Ugrupowanie rozbiło się na dwa obozy ONR „ABC” i Falangę. To właśnie tej drugiej organizacji będzie poświęcony kolejny artykuł.

KrzychuLDZ


______________________________________________________________________

[1] K.W. Mucha, Obóz Narodowy w Łódzkiem w latach 1926-1939,Wydawnictwo Ibidem, Łódź 2009, str. 49
[2]K.W. Mucha, Obóz Narodowy w Łódzkiem w latach 1926-1939, Wydawnictwo Ibidem, Łódź 2009, str. 176
[3] K.W. Mucha, dz. cyt. str. 176
[4] K.W. Mucha, dz. cyt. str. 176
[5] K.W .Mucha, dz. cyt. str.176
[6] K.W .Mucha, dz. cyt. str. 177
[7] K.W .Mucha, dz. cyt. str. 177
[8] K.W. Mucha, Obóz Narodowy w Łódzkiem w latach 1926-1939, Wydawnictwo Ibidem, Łódź 2009, str. 177
[9] tamże
[10] K.W .Mucha, dz. cyt. str. 178
[11] K.W .Mucha, dz. cyt. str. 178